Wonen en werken op Bali: maak kennis met Mila van Toko Travel

Gepubliceerd: 10 jul 2019 | Foto: Interview met Mila van Toko Travel

Hoe is het om te wonen en te werken op het Indonesische eiland Bali? Deze week in ons item ‘openkoffer interviews’ een uitgebreid interview met Mila uit Nederland, die momenteel op het prachtige Bali woont en haar eigen onderneming heeft.

Inhoudsopgave tonen

Even voorstellen, wie is Mila?

Mila is de drijfveer achter Toko Travel. Samen met Ketut Chon ben ik Toko Travel op Bali gestart. Wij zetten unieke tours in elkaar, die net even anders zijn dan de normale tours die worden aangeboden. Wij helpen reizigers met hun reis op Bali. Van tours, activiteiten, tot boottickets. Met Mila heb je te maken als je Toko Travel een bericht stuurt.

Wanneer is jouw liefde voor reizen begonnen?

Als kind kreeg ik dat al mee. We gingen altijd kamperen, als het even kon werden de spullen ingeladen en gingen we op pad. Dan zeiden mensen: ga je nu alweer op vakantie? Heerlijk vond ik dat. Wij kozen niet altijd een bestemming uit, maar keken het weer aan. Dan riepen we op snelweg naar elkaar: “links? nee toch rechts!” Daar sloeg ik Koninginnedag in Nederland graag voor over.

Wat was de eerste reis die je gemaakt hebt?

Met mijn ouders toen ik 5 maanden was. We gingen naar de Belgische Ardennen, maar daarna gingen de reizen weer verder dan België. De eerste reis die ik buiten Europa maakte, was in 2007 toen ik voor vrijwilligerswerk naar Indonesië ging. Ik was toen 23 jaar en ik heb mijn ticket van 1 jaar laten verlopen en ben uiteindelijk gebleven.

Wat betekent reizen voor jou?

Reizen doe ik het liefst in de natuur. Kamperen in Europa of in Azië op unieke rustige plekken. Maar ook de steden zijn indrukwekkend. In steden leer je over de diversiteit van mensen, maar soms kan dit ook heel triest zijn. Van India, New Dehli, moest ik bijkomen. Het verschil tussen arm en rijk in de wereld valt dan op. Het trieste is dat je niet kan helpen. Toekijken naar hoe mensen overleven in plaats van wat ik aan het doen ben: leven. Steden doe ik graag voor even, want daarna kom ik graag weer bij in de natuur.

Reizen betekent voor mij rust. Het liefst ontdek ik mooie plekken. Het slapen in de buitenlucht, zonder geluiden van een weg, doet mij goed. Overdag doe ik het liefst iets actiefs en sluit de dag af met een biertje met goed en gezond eten. Tijdens vakantie is het heerlijk geen verplichtingen en sociaal media te hebben. Nu ik werk voor Toko Travel ben ik tijdens mijn reis ook online, dat is soms even wennen. Maar ik krijg hier een hoop voor terug!

Je woont al een tijdje op Bali, hoe is dat zo gekomen?

Ik ben afgestudeerd als Maatschappelijk Werker en ik ben in september 2007 naar Bali gegaan om mij in te zetten voor kinderen met een verstandelijke beperking. 11 Jaar heb ik op Bali in de zorg gewerkt, dit waren geweldige, maar ook pittige jaren. Het is nu tijd voor iets anders.

Wat maakt Bali zo bijzonder?

Bali is het land van de glimlach. Balinezen nemen het leven niet zo serieus, maar juist luchtig. Dat maakt dat zij denken: ‘morgen weer een dag’. Dit voel je als je in Bali bent en dat is heerlijk. Ook zijn de mensen in Bali goed in vertrouwen. Ze zeggen gemakkelijk, “betaal maar morgen”. Dit komt omdat zij in karma geloven. Betaal je niet, dan zal dit later op je pad komen in een andere situatie. Nu is er natuurlijk altijd een andere kant, want er zijn altijd uitzonderingen. En het heeft ook een keerzijde, want als je het leven niet zo serieus neemt, is er soms ook weinig vooruitgang dat zie je bijvoorbeeld in de zorg of de afvalverwerking.

Je hebt op Bali je eigen onderneming opgezet, kun je hier iets meer over vertellen?

In 2018 ben ik samen met Ketut Chon Toko Travel gestart. Ketut Chon werkte al in het toerisme. Hij heeft 10 jaar in Japan gewoond en is daarna in Bali gaan werken met Japanse toeristen. 2018 was een jaar waar Bali te maken kreeg met een vulkaan uitbarsting.

Veel Japanners annuleerde hun vakantie en de markt stortte in. Nederlanders zijn iets minder angstig en bleven komen. De rampen waren nog niet klaar, want in de zomer van 2018 was er een aardbeving in Lombok en tegelijkertijd was de zee onrustig, waardoor vele toeristen vast zaten op eilanden.

Mijn naam ging rond en de Nederlandse toeristen wisten mij persoonlijk te vinden op FB en vroegen om hulp. Toko Travel heeft toen snel gehandeld, zodat mensen de weg wisten naar de juiste boten of het noodpunt van de Nederlandse Ambassade in een hotel op Lombok.

Ook hielpen wij met officiële brieven van de overheid, zodat mensen hun vlucht konden omboeken. En zo ontstond ons logo: de helpende hand, omdat we net even meer doen dan alleen tours aanbieden en tickets verkopen. Wij handelen snel, zonder veel tussenpersonen en staan dichtbij de Balinezen en de Nederlanders.

Maar wij zijn er niet alleen in noodsituaties. Wij hebben in 2019 prachtige tours in elkaar gezet. Ketut Chon en ik houden van wandelen en het viel ons op dat veel tourorganisaties naar de bekende plekken blijven gaan, terwijl Bali zoveel meer te bieden heeft! We zijn onze wandelingen gaan uitwerken en zo gaan maken dat ze afwisselend werden met bijzondere hoogtepunten. Dit is waar Nederlanders van houden. Actief bezig zijn, leren over de cultuur en natuur en vooral niet teveel winkels en shopjes langs. En natuurlijk zijn alle wensen bespreekbaar, want dan passen we een tour aan.

Wat zijn jouw favoriete plekken op Bali?

In Ubud heb ik 12 jaar gewoond, dit blijft voor mij een favoriete plek. Ubud komt van het woord Obat wat medicijn betekent en dit dorp geeft rust en heeft een helende werking. Er is ruimte voor gezondheid, yoga, kunst, meditatie en tot jezelf komen. Dat maakt Ubud bijzonder. Het eten is gezond, de mensen zijn vriendelijk, cultuur en rijstvelden vind je rondom Ubud. De laatste jaren is het wel veel drukker geworden in Ubud, maar ondanks dat is het er nog steeds prettig om te zijn.

Daarnaast ga ik graag naar Munduk, daar is het s ’avonds koeler. In Munduk ruik je de kruiden (als nootmuskaat, kruidnagel). Je kunt de natuur in gaan om je maaltijd voor te bereiden, want alles groeit en bloeit daar in het wild. De mensen zijn gemoedelijk en prettig in omgang.

Ook kom ik tot rust bij Ida Homestay in Candidasa. Daar zijn hutjes aan zee. Er is een privé strandje, een tuin met palmbomen die voor schaduw zorgen en een koe die het gras eet en daarmee kort houdt. Alles is van natuurlijk materiaal en er wordt geen plastic gebruikt.

Ik ben naast natuur ook een strand mens en hou van zwemmen in de zee. Hiervoor ga ik naar de Nusa eilanden of naar de stranden bij Uluwatu. Eigenlijk heeft Bali zoveel te bieden!

Wat zijn de grootste verschillen tussen Nederland en Indonesië?

Structuur. Waar in Nederland alles gestructureerd en gepland gaat, gaat dat in Bali niet of op een andere manier. Je ziet dit al gelijk bij aankomst. Het verkeer in Bali kent geen regels. Wie het eerst bij en kruispunt is, heeft voorrang. Het verkeer in Nederland kent regels en daar wordt ook netjes aan gehouden, bij rood stoppen wij. Deze structuur is zelfs te zien vanuit het vliegtuig. Nederland is prachtig ingedeeld in strakke groene vlakken.

Ook de directheid in communicatie is een groot verschil. Waar Nederlanders recht voor hun raap zijn, zijn Balinezen ingehouden. Er zal door een Balinees nooit ‘nee’ gezegd worden. Als iemand vraagt: wil je wat drinken? Dan zeggen ze: bedankt, ik heb al iets gedronken. In Nederland zou het antwoord zijn: nee, ik heb geen tijd want ik heb nog een afspraak.
Alles heeft zo zijn voordeel en nadeel. Door te leven in 2 landen leer je beiden te waarderen.

Welke landen staan hoog op jouw bucketlist? En waarom juist deze landen?

Reizen in een busje door Europa. Misschien wel tot Marokko of juist Scandinavië voor het noorderlicht? Of met het busje op de boot naar Corsica. Er is zoveel keus. Ook wil ik nog meer reizen in Indonesië en eilanden afgaan. Indonesië kent ongelofelijk veel eilanden. Ik heb daar nog lang niet alles van gezien!

Wat neem je absoluut mee in je koffer als je op reis gaat?

Het is een backpack ?, en helaas moet ik toch zeggen dat dit mijn telefoon is. Gewoon omdat daar echt alles op staat, van woordenboeken tot landkaarten en noem maar op. Deze dingen kun je door je telefoon allemaal thuis laten. Verder ben ik bewust van mijn plastic gebruik, dus ik probeer zo min mogelijk plastic te gebruiken ook tijdens mijn reis. In mijn backpack zit een bamboe rietje, zodat ik de plastic rietjes in juices kan weigeren. Ook heb ik een drinkfles bij me. Ik koop nooit kleine flesjes water, maar zal mijn fles vullen als dit kan en als dit helaas niet kan dan zorg ik dat ik dat ik een liter fles koop. Eigenlijk moet ik de LifeStraw drink fles aanschaffen. Dit is een drinkfles met een waterfilter.

Wat is het mooiste reismoment tot nu toe geweest?

Och dat zijn er zoveel! De meeste herinneringen die je nooit zult vergeten dat zijn de momenten die pittig waren. Dit zijn voor mij veel wandelingen geweest, zoals het beklimmen van de hoogste berg de vulkaan Agung op Bali. Wat was ik uitgeput en dan op de top van Bali staan! Naar beneden kruipend kregen wij ongelooflijk de slappe lach en toen moesten we nog de brommer pakken naar huis.

Of die keer dat ik tijdens het wandelen met mijn ouders in de bergen in Oostenrijk de bus niet meer haalde en een boerin ons terug naar de camping bracht. Maar ook mijn Yoga maand ervaring in India. Of het slapen van 5 dagen op een boot tijdens een boottrip in Indonesië. Ook het dorp Tanah Toraja in Sulawesi, waar overledenen worden bewaard en wij deze overleden vrouw gingen bezoeken, heeft veel indruk gemaakt. En niet te vergeten de 10 dagen stilte retreat, waar tijd verdween en alles niets werd. Allemaal prachtige momenten.

Op welke reisfoto ben je het meest trots?

Een foto in Thailand. Met een vriendin verbleef ik op een eiland waar we in een tent sliepen. Een paar uur per dag, tussen 18:00 tot 21:00 uur, ging een generator aan voor elektriciteit. Ik heb het daar heerlijk gehad. 5 dagen uitrusten zonder luxe, met een boek en veel yoga doen. Deze foto is een yogapose met zonsondergang.

Heb je nog een goede (reis)tip voor onze volgers?

Reis niet roekeloos, maar ook niet met angst. Bereid dingen voor, maar laat je planning ook los. Het is juist die middenweg. Volg je intuïtie, als iets niet goed voelt: niet doen. Maar voelt het wel goed, dan zeker wel doen. Go with the flow en wees flexibel. Krijg je een uitnodiging om een Balinese bruiloft mee te maken, dan zou ik daar zeker ja op zeggen en de planning even laten voor wat het is. Dit worden de momenten die je reis bijzonder gaan maken.

Bedenk altijd dat situaties meer over jou zeggen dan over de ander. Wat normaal voor jou is, is niet normaal voor de ander. Zeker als je in andere werelddelen reist. Zo was ik altijd verbaast dat wanneer ik in Bali om de weg vroeg ik het antwoord kreeg: rij naar het noorden en sla daarna rechts af naar het oosten. Dit weten zij omdat alle tempels naar de vulkaan Agung gericht staan en mensen bewust zijn van dit ‘kompas’ van tempels. Ik vond het ‘dom’ dat zij geen kaart lazen. Maar misschien vinden zij mij wel ‘dom’ dat ik niet weet waar oost of west is. Niets is beter of slechter. Het is anders.